به از هم گسیختگی بزرگتر از ۵ میلی‌متر با عمق قابل مشاهده در مخاط دستگاه گوارش که به لایه‌های زیر مخاط گسترش یافته باشد زخم پپتیک گفته می‌شود
اگر کوچکتر از ۵ میلیمتر باشد به آن اروزیون گفته می‌شود
شایع‌ترین علامت زخم پپتیک درد بالای ناف زیر جناق سینه یا اپیگاستر است
که در گرسنگی و هنگام شب تشدید می‌شود و با آنتی اسید بهبود می‌یابد
نفخ، سنگینی معده، سوزش سر دل، تهوع نیز وجود دارد

میزان شیوع در جمعیت عمومی ۵ تا ۱۰ درصد است
عوامل خطر زخم:
عفونت هلیکوباکتر و مصرف داروهای ضد التهاب است
عوامل مستعد کننده به زخم معده شامل:
مصرف دخانیات و مواد مخدر، سن بالا، مصرف الکل، استرس روحی و روانی، استعداد ژنتیکی، چاقی و مصرف برخی داروها مثل کورتون است

✅زخم معده و اثنی عشر (زخم پپتیک)

تعریف زخم پپتیک:
به از هم گسیختگی بزرگتر از ۵ میلی‌متر با عمق قابل مشاهده در مخاط دستگاه گوارش که به لایه‌های زیر مخاط گسترش یافته باشد زخم پپتیک گفته می‌شود
اگر کوچکتر از ۵ میلیمتر باشد به آن اروزیون گفته می‌شود
▪️شایع‌ترین علامت زخم پپتیک درد بالای ناف زیر جناق سینه یا اپیگاستر است
که در گرسنگی و هنگام شب تشدید می‌شود و با آنتی اسید بهبود می‌یابد
نفخ، سنگینی معده، سوزش سر دل، تهوع نیز وجود دارد

➖میزان شیوع در جمعیت عمومی ۵ تا ۱۰ درصد است
عوامل خطر زخم:
عفونت هلیکوباکتر و مصرف داروهای ضد التهاب است
➖عوامل مستعد کننده به زخم معده شامل:
مصرف دخانیات و مواد مخدر، سن بالا، مصرف الکل، استرس روحی و روانی، استعداد ژنتیکی، چاقی و مصرف برخی داروها مثل کورتون است

⚠️علائم هشدار دهنده شامل:
علائم سوء هاضمه در سن بالای ۴۵ سال، سابقه خانوادگی سرطان معده، استفراغ خونی، مدفوع قیری، دفع خون با مدفوع، اختلال بلع پیشرونده، کاهش وزن به میزان ۵ درصد در ۳۰ روز یا ۱۰ درصد در ۱۸۰ روز و استفراغ مکرر
اگر هر کدام از این علائم وجود داشت با شک به بدخیمی بیمار به متخصص گوارش ارجاع میشود

🔹عوارض زخم معده:
✔️خونریزی از زخم، مدفوع قیری و استفراغ قیری و گاهی مدفوع خونی

✔️سوراخ شدن زخم درد شدید و طولانی در پایین قفسه سینه و یا به علت نفوذ زخم به لوزالمعده (پانکراس) علائم التهاب پریتوئن که با خوردن غذا و آنتی اسید بهتر نمی‌شود

✔️بسته شدن دهانه خروجی معده
علائم:
سیری زودرس، نفخ، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، درد اپیگاستر بلافاصله بعد از غذا

🔹معاینه شامل:
✔️لمس سطحی و عمقی شکم
✔️معاینه از نظر وجود غدد لنفاوی در مناطق اختصاصی
✔️مشاهده زبان از نظر رنگ، بار و میزان رطوبت
🔹تشخیص بیماری:
✔️تشخیص قطعی با مشاهده زخم در آندوسکوپی و برداشتن نمونه بافتی برای رد سایر علل انجام میشود

◀️علل زخم معده در طب ایرانی
بثور و سحج معده با اروزیون
و قرحه معده با زخم معده احتمالاً معادل است
علت ایجاد زخم معده از نظر طب ایرانی:
🔹وجود اخلاط
➖ دارای حدت مانند صفرای غیر طبیعی
➖وجود سودای غیر طبیعی
➖وجود بلغم شور یا ترش در معده
🔹ریزش نزله به معده
🔹خوردنی و آشامیدنی گرم یا تند با کیفیت آسیب رساننده به معده

محل درد زخم مری در بین دو کتف حس میشود و زخم قسمت بالای معده در اپیگاستر و زخم انتهای معده بالای ناف حس میشود

💊درمان استاندارد هلیکوباکتر آنتی بیوتیک است
✔️ آموکسی سیلین همراه با مترونیدازول همراه با پنتوپرازول

✔️داروهایی با اثر حفاظتی بر مخاط معده مثل بیسموت هم می‌تواند اضافه شود

در کسانی که دائماً ضد التهاب غیر استروئیدی استفاده می‌کنند از پنتوپرازول امپرازول و یا فاموتیدین استفاده می‌شود
درمان زخم معده در طب ایرانی

◀️اصلاح سبک زندگی در زخم معده:
وعده‌های غذایی منظم میل کند و از ریزه‌خواری پرهیز کند
همچنین از به تعویق انداختن وعده غذایی پرهیز نماید
از مصرف خودسرانه مسکن‌ها پرهیز کند
پرهیز از مواد غذایی ترش شور چرب یا تند پرهیز از مواد غذایی دیر هضم مثل ماکارونی، لازانیا، سرخ کردنی‌ها، غذاهای چرب، غذاهای حاوی انواع رشته‌های خمیری مثل آش رشته، فست فود، سوسیس کالباس، سس‌ها، تنقلات مصنوعی مثل پفک، چیپس، ژله، چای، کاکائو، قهوه، نوشیدنی‌های کافئین‌دار، نوشابه‌ها مائ الشعیر، دوغ گازدار و پرهیز از جویدن آدامس با شکم خالی
پرهیز از مصرف سیگار مواد مخدر و مشروبات الکلی
پرهیز از موقعیت‌های استرس‌زا ترغیب بیمار به استفاده از تنفس طبی برای ایجاد آرامش و از بین رفتن است
مصرف نان سبوس‌دار تخمیری یعنی خوب ور آمده باشد
استفاده ازروغن زیتون طبیعی و تازه
استفاده از غذاهای با هضم آسان مثل گوشت پرندگان کوچک گوشت گوسفند تخم مرغ عسلی انار سیب انگور انجیر در این بیماران مفید است
مقدار متعادل شیر برنج و فرنی
مهم: شیر می‌تواند سبب افزایش ترشح اسید معده و تشدید علائم شود
خواب کافی و منظم و پرهیز از دیر خوابیدن
ورزش منظم

◀️رژیم استاندارد غذایی به مدت دو هفته حداقل رعایت شود
رژیم استاندارد غذایی
صبحانه:
به پخته یا سیب پخته یا هویج پخته با نان سنگک برشته
ناهار:
برنج آبکش با کمی زعفران بعلاوه گوشت گوسفند یا سینه مرغ کبابی یا آب پزی که آب خیلی کمی داشته باشد با کمی زعفران یا زردچوبه و پیاز و نمک
شام:
مثل ناهار یا سیب پوست کنده رنده شده دو عدد با یک قاشق عسل و دو قاشق گلاب و یک قاشق چایخوری خرفه یا بارهنگ با نان یا خالی میل کنید
میان وعده فقط سیب یا بادام درختی پوست گرفته
همراه غذا آب و نوشابه و دلستر مصرف نکنید- هیچ نوع میوه بجز سیب در طول روز مصرف نکنید
یک تا دو بار در روز با فاصله از غذا چای کم رنگ میل کنید

– در صورت یبوست،
صبح ناشتا دو قاشق غذاخوری خاکشیر با آب داغ مصرف کنید

◀️درمان‌های دارویی
در صورت وجود نزله ابتدا درمان آن انجام می‌گیرد
💊درمان‌های تسکین دهنده درد
🌿 جرعه جرعه نوشیدن گلاب گرم ۲ تا ۳ استکان در روز در صورت درد می‌تواند تکرار شود

🌿 بارهنگ یک قاشق مرباخوری با نصف استکان گلاب نصف استکان آب ۱ دقیقه جوشانده شود ۲ تا ۳ بار در روز قبل از غذا میل شود

🌿 آب سیب زمینی ۱۰۰ سی سی دو بار در روز ۱ تا ۲ هفته در معده‌های با ترشح اسید زیاد موثر است

💊 درمان هلیکوباکتر پیلوری
گیاهان موثر بر عفونت هلیکوباکتر که دارای کارآزمایی بالینی است:
زرشک، پونه، زردچوبه، شیرین بیان، زیره و نعنا، دوسین

🌿 سیاهدانه و عسل
۶ گرم پودر سیاه دانه با ۱۲ گرم عسل سه بار در روز به مدت دو هفته

💊گیاهان موثر در بهبود زخم و جلوگیری از ایجاد زخم:
ختمی، زنجبیل،سقز، مصطکی، بارهنگ، زردچوبه

💊درمان زخم معده
اگر ماده ایجاد زخم خلط صفرا است:
🌿 درمان شامل ما الشعیر با شکر ۲ تا ۳ لیوان در روز قبل از غذا به مدت یک ماه در صورت عدم تحمل بیمار مقادیر کمتر و دفعات بیشتر تجویز می‌شود
🌿جهت تقویت رب به و رب انار یک قاشق مرباخوری بعد از هر غذا
💊 اگر ماده ایجاد کننده زخم به غیر از صفرا باشد
🌿 برای پاکسازی زخم جلاب یا ماءالعسل ۲ تا ۳ لیوان در روز به مدت یک ماه
🌿برای تقویت رب سیب و رب به

مهم:
◀️شیرین بیان و بارهنگ و قرار دادن بادکش گرم بر معده در همه انواع سوئ مزاج موثر است
⛔منع مصرف شیرین بیان در چه مواردی است؟
❌ در فشار خون بالا،
❌نارسایی حاد کلیه،
❌هپاتیت مزمن،
❌انسداد مجاری صفراوی،
❌ سیروز کبدی،
❌ در کاهش پتاسیم