اهمیت شیر مادر در سلامت نوزاد و مادر
شیر مادر نخستین و کامل‌ترین تغذیه برای نوزاد انسان است؛ مایعی زنده و پویا که به صورت اختصاصی برای تأمین نیازهای کودک طراحی شده است. سازمان بهداشت جهانی (WHO) و یونیسف توصیه می‌کنند که نوزادان در 6 ماه اول فقط با شیر مادر تغذیه شوند و پس از آن، تا 2 سالگی یا بیشتر، شیر مادر همراه با غذاهای مکمل مناسب ادامه یابد.
بخش اول: فواید شیر مادر برای نوزاد
1. تقویت سیستم ایمنی
شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌ها، لکوسیت‌ها، لاکتوفرین و سایر فاکتورهای ایمنی است که نوزاد را در برابر عفونت‌ها، به‌ویژه عفونت‌های تنفسی و گوارشی محافظت می‌کند.
کولستروم (آغوز) که در روزهای ابتدایی پس از تولد ترشح می‌شود، نقش مهمی در ایمن‌سازی اولیه دارد.
2. تکامل مغز و افزایش ضریب هوشی
چربی‌های خاصی مانند DHA و AA در شیر مادر نقش اساسی در رشد مغز و سیستم عصبی دارند. مطالعات نشان داده‌اند کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند، در تست‌های شناختی عملکرد بهتری دارند.
3. کاهش خطر بیماری‌های مزمن
نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در آینده کمتر به دیابت نوع 1 و 2، چاقی، فشار خون بالا، و آسم مبتلا می‌شوند.
4. هضم آسان و کاهش کولیک نوزادی
شیر مادر به‌خوبی با دستگاه گوارش نوزاد سازگار است و احتمال بروز یبوست، نفخ و دل‌درد را کاهش می‌دهد.
بخش دوم: فواید شیر دادن برای مادر
1. کاهش خونریزی پس از زایمان
مکیدن نوزاد باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود که به انقباض رحم و کاهش خونریزی کمک می‌کند.
2. بازگشت سریع‌تر وزن قبل از بارداری
شیردهی روزانه حدود 500 کالری انرژی مصرف می‌کند که به کاهش وزن مادر کمک می‌کند.
3. کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها
مطالعات نشان می‌دهند شیردهی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را کاهش دهد.
4. تقویت پیوند عاطفی با نوزاد
فرآیند شیردهی با افزایش هورمون‌های عشق و آرامش مثل پرولاکتین و اکسی‌توسین همراه است که ارتباط عمیقی بین مادر و کودک ایجاد می‌کند.
بخش سوم: نگاه طب سنتی ایرانی به شیر مادر
در منابع طب سنتی همچون آثار ابوعلی سینا و رازی، شیر مادر «غذای طبیعی نوزاد» معرفی شده است. بر اساس این متون:
-
شیر مادری که مزاج معتدل و تغذیه سالم دارد، بهترین اثر را در رشد نوزاد دارد.
-
توصیه می‌شود مادران از خوردن غذاهای سوداوی و بسیار خشک در دوران شیردهی پرهیز کنند تا شیرشان موجب کولیک یا سوء‌مزاج نوزاد نشود.
-
گیاهان مقوی شیر مانند رازیانه، بادیان، و شبدر شیرین در حد اعتدال و با نظر متخصص طب سنتی توصیه شده‌اند.
نتیجه‌گیری
شیر مادر نه تنها بهترین تغذیه برای رشد جسمی و روانی نوزاد است، بلکه نقش درمانی و پیشگیرانه گسترده‌ای دارد. از طرفی، مادران نیز از مزایای بی‌نظیر شیردهی بهره‌مند می‌شوند. ترویج تغذیه با شیر مادر یک راهبرد مهم در ارتقاء سلامت عمومی و کاهش هزینه‌های نظام سلامت است.
بدون دیدگاه